Мядовы год [Уладзімір Гаўрылкін] (fb2) читать постранично


 [Настройки текста]  [Cбросить фильтры]



Леанід ГАЎРЫЛКІН


МЯДОВЫ ГОД


Аповесць


ЗІМА


1

На невялічкай станцыі з пасажырскага цягніка сышлі двое — Кастусь і Ліна. Кастусь нёс два цяжкія чамаданы. Ліна, узяўшыся за Кастусёву руку, падскоквала на цыпачках: тонкія абцасы лезлі глыбока ў жвір.

— Ой, сапсую туфлі!

— Казаў жа, не абувай. Не паслухала…

— Дык можа таксі якое будзе?

— Ты што?!.

— А як жа нам дабірацца?

— На сваіх дваіх.— Кастусь паставіў чамаданы, агледзеўся.— Можа якая машына і пападзецца…

Каля плоту, зводдаль станцыі, стаяла толькі фурманка. Конь перабіраў сена. За плотам на голай акацыі дрыжалі і пераліваліся пацеркамі буйныя кроплі: прайшоў дождж. Пад шчыкетам чарнела пазганянае ветрам лісце. На старых ліпах, што стаялі за станцыяй каля багажнай, шчабяталі вераб’і. На воданапорнай вежы чарнела буслінае гняздо.

Ліна пераабулася, і яны, перайшоўшы пуці, скіравалі на разбітую трактарамі дарогу. Ішлі абочынай, дзе было менш гразі. Ліна першаю, балансуючы рукамі, каб не пакаўзнуцца ў канаву — там пасля дажджу дрыжала каламутная вада. Услед мясіў гразь сваімі кірзавікамі Кастусь. Рукі ў яго самлелі ад цяжкіх чамаданаў, ды толькі не было нідзе сухога месца, каб паставіць іх.

— Па такой дарозе далёка не ўцячэш,— сказала Ліна.

— Я ведаў, калі цябе везці ў вёску,— азваўся Кастусь.

Дарога павярнула на поплаў — ісці стала лягчэй. Цяпер можна было і пасядзець на чамаданах, паставіўшы іх на траву. Кастусь абмыў у рудаватай лужынцы кірзавікі, пастаяў, чакаючы, пакуль адыдуць у цёплых кішэнях скачанелыя рукі.

Дарога ішла паўз самае балота. Сярод высокай парыжэлай асакі там-сям вытыркаліся кусты лазняку. За балотам на грудках чарцела свежая ралля. Яна цягнулася аж да самага Якімаўскага лесу.

Усё кругом блізкае, усё знаёмае Кастусю з дзяцінства…

Вёска ж Вішнёва была тая і не тая.

Кастусь толькі два гады не быў дома, але цяпер не пазнаў вёску: стаялі новыя мураваныя дамы, пад шыферам, на высокіх падмурках. На вокнах зырка цвілі чырвоныя «агеньчыкі». На дахах тырчэлі тэлевізійныя антэны. Той-сёй толькі пачынаў будавацца: каля двароў ляжалі цэгла, бярвенне.

Ці таму, што побач стаялі цагляныя дамы, ці таму, што за гэты час вышэй паднялася ў гародчыку таполя, толькі свая хата Кастусю здалася вельмі ўжо маленькай і нейкай сіратлівай. Страха пасярэдзіне, дзе комін, асела, густа зарасла зялёным мохам. Аканіцы, некалі блакітныя, выцвілі. Паркан у гародчыку пахіліўся. Вароты падгнілі. У двары каля хлява ляжала мокрае сасновае ламачча.

Кастусь не папярэдзіў маці, што прыедзе: на пошце адмовіліся ўзяць тэлеграму, сказалі, што ў вёску трэба было даваць на суткі раней. Праўда, пра сваю жаніцьбу Кастусь напісаў адразу ж, запрашаў на вяселле. I вось цяпер, каля свае хаты, ён адчуў вінаватасць перад маці, адчуў, што хвалюецца, хаця ведаў — маці будзе рада, што ён прыехаў. Прыціхла і Ліна.

У доўгай выцертай целагрэйцы і гумавых ботах, маці выносіла з гарода ахапак бульбоўніку. I ніяк не магла прайсці з ім праз вузкія весніцы. Яна абярнулася і гэтак, уперад спіною, выбралася з гарода. Падняла галаву і ўбачыла гасцей. I неяк сумелася, не верачы сваім вачам, а потым азірнулася, куды б пакласці бульбоўнік,— кругом была гразь,— і так, з ношай у руках, накіравалась да Кастуся. Ліне зрабілася смешна, і яна, каб неяк схаваць гэта, весела сказала:

— Сына вам прывезла, а то не хацеў ехаць.

— Ой, а я вось так… з каліўем…— старая кінула бульбоўнік пад ногі і стаяла, апусціўшы рукі, на вачах у яе заблішчалі слёзы.

— Мама, пазнаёмся з Лінай. 3 маёй жонкай, мама…— разгубіўся Кастусь.

Ульяна падышла да Ліны, паглядзела ў вочы і хуценька пацалавала ў шчаку.

— Ну, пайшлі, дзеткі, у хату,— і першая заспяшыла да дзвярэй.

Браўся вечар, і ў хаце сцямнела. Уключылі святло.

Пры электрычным святле хата здалася яшчэ меншай. Ліна, пераадзеўшыся, сядзела на ложку. Ёй не было чаго рабіць. Памкнулася была памагчы маці рыхтаваць вячэру, дык тая не дала, сказала, каб адпачывала з дарогі, што яна і сама ўправіцца. Ліна адчула ў яе словах непрыязнь, маўляў, абыдземся самі, як абыходзіліся і да гэтага. I яна сядзела сцішаная, нібы пакрыўджаная.

А Кастусь адразу адчуў сябе дома. Прынёс дроў, схадзіў па ваду і цяпер сядзеў ля грубкі, глядзеў, як, патрэскваючы, гарэлі дровы, слухаў маці, якая падавала на стол вячэру і гаварыла, нібы апраўдваючыся:

— Не напісала табе: думала, прыеду… Ды ўсё не было калі сабрацца. То сена трэба было трохі купіць… Ды пакуль напытала яго… Потым бульбу капала, з гародам упраўлялася: надта ж сёлета добра капуста ўрадзіла. Ну, думаю, няхай надыдуць