Так і жывём, брат [Васіль Ткачоў] (fb2) читать постранично


 [Настройки текста]  [Cбросить фильтры]

Васіль Ткачоў ТАК І ЖЫВЁМ, БРАТ


Падрыхтаванае на падставе: Васіль Ткачоў, Так і жывём, брат, Аповесці. Апавяданні. Маленькія былі. — Мінск: Беларускі Дом друку, 2013, 384 с.


Рэдактар: А. Зэкаў

Copyright © 2015 by Kamunikat.org



Аповесці

УЧАСТКОВЫ І ФОКУСНІК

Прысвячаю Валянціну Чэпелаву


1
Ну, вось і дачакаліся, здаецца, у Хутары новага настаўніка. Нарэшце. Гэта, нагадзіцеся, падзея – колькі гадоў запар нагадваў дырэктар мясцовай школы раённаму аддзелу адукацыі, што задыхаюцца яны тут без філолага, і – урэшце перамог: учора ранкам патэлефанавалі з райцэнтра, каб сустракалі Івана Валянцінавіча Шэпелева. Як і прасілі. Назвалі нават прыкметы: высокі, русявы, у акулярах – так што не пераблытаеце. Павесіўшу трубку, дырэктар Саксонаў ухмыльнуўся: «З кім тут блытаць? З бабкай Суклетай ці з дзедам Цыганком?» І , задаволена пацёршы далонь аб далонь, крэкнуў і строга загадаў сам сабе: « Сустрэць, як і належыць!» Крама – цераз дарогу, ён скоса глянуў на ўваходныя дзверы: адчынена. Так, значыць, п’е не п’е, а пляшка павінна стаяць на стале. Як бусел на адной назе: гэта наш, беларускі, пейзаж. З дарогі і перакусіць належыць. Тым больш што халасцяк – вечна галодны, канешне ж, што воўк у піліпаўку. Саксонаў уявіў, як сустракае ён новенькага, вядзе да сябе на кватэру, і яны знаёмяцца – малады настаўнік і стары, але таксама, прабачце, халасцяк. Якое супадзенне, браткі! Але ж халасцяк ён, праўду кажучы, малады: толькі сёлета адправіў ён сваю кабету ў горад – дзе ўзяў, як кажуць, там і паклаў. Дужа відна тут, у вёсцы, усім было, чым яна займалася, хоць і настаўніца таксама... Там, у горадзе, прасцей – поўна людзей, затрэцца, згубіцца. Шкада сына, але малы будзе пад наглядам дзядулі з бабуляй. Гэта суцяшала. Саксонаў зрабіў сёлета і другі, не менш важны, крок у сваім жыцці: як толькі адправіў жонку з сынам, аддаў кватэру – двухпакаёвую, з усімі выгодамі – матэматыку Кручкову, у якога двое дзяцей, а сам перайшоў жыць да бабкі Суклеты. На такое не кожны адважыцца. Тым больш дырэктар. І хоць кажуць, што двойчы ў адну раку не ступіш, ён ступіў: тут, у Суклеты, кватараваў, калі прыехаў у Хутар настаўнічаць – таксама пасля інстытута, як вось і нейкі Шэпелеў у акулярах. Адна розніца, што Шэпелеў – адзін. «Шчаслівы» – усміхнуўся сам сабе Саксонаў і патупаў у краму.


2
У аўтобусе, што калываўся на выбоінах, побач з Шэпелевым сядзеў учасковы Баравы Яўген Ягоравіч. На ягоных запыленых пагонах было па дзве малюпасенькія зорачкі, а чырвоныя шчокі палалі здароўем – як і кожнага разу, калі ён ездзіў у раён на нараду. На каленях участковы трымаў поліэтыленавы пакет, у якім – хочаш ты таго ці не – на вочы новаму настаўніку лезлі бохан хлеба цаглінкай, круглы слоік селядцоў, шматок варанай каўбасы і лупаты кантэйнер для яек. Участковы раз-пораз папраўляў пакет, падцягваў яго бліжэй да жывата, шморгаў носам і вадзіў круглай, бы гарбуз, галавой па баках: цікавіўся, хто едзе, з якім настроем, што вязе. Шэпелеў адчуваў, што міліцыянер хоча завязаць з ім гамонку, але – дзівосы! – не адважваецца. На міліцыянера гэта не падобна. Тады папытаў сам :

– Далёка яшчэ, таварыш лейтэнант, да Хутара?

– Ды не,– ажывіўся ўчастковы. –Тут блізка. Дык да нас, значыць?

– Так.

– А з якімі мэтамі?

– Працаваць. Настаўнічаць.

Участковы падаў руку, патрос далонь Шэпелеву:

– Будзем знаёмы: участковы.

І назваў прозвішча, імя сваё і па-бацьку. Тым жа самым адказаў і настаўнік. Таму дарога да Хутара падалася не такой дрогкай. Участковы распавёў пра сябе, малады настаўнік—таксама. Першаму ў два разы больш гадоў, чым Шэпелеву. Мясцовы. Хваліўся, што людзі яго паважаюць, таму што баяцца. Жанаты. Мае двух сыноў. Абяцаў пазнаёміць з жонкай, яна ў яго працуе ў мясцовым клубе загадчыцай.

– А як ажэнішся, то пазнаёміш са сваёй жонкай і ты мяне,– папярэдзіў участковы і ікнуў: праўду гамоніць, не інакш.

Шэпелеў на гэта нічога не адказаў. Аднак участковы не пакрыўдзіўся -- і так багата чаго пра яго ўжо ведаў. Скончыў толькі што ВНУ, адзіны сын у бацькоў, вясковых настаўнікаў. Калі сабраўся паступаць у педінстытут, то маці, скрыжаўшы рукі на грудзях, не ўхваліла – наадварот, была супраць: «Лепш, сынок, ідзі на трактарыста...» Сын тады не мог аніяк зразумець маці –ганарылася б, што сабраўся працягваць яе справу, а яна? Ён не паслухаўся, паступіў на філалагічны. І вось цяпер едзе ў вёску з цікавай і загадкавай назвай Хутар. Быццам здагадаўшыся, што да вёскі малады настаўнік ставіцца насцярожана, участковы патлумачыў:

– Не думай, дружа, што калі Хутар – то гэта хутар і ёсць на самай справе. Не хаваю, не: раней і сапраўды тут было ўсяго тры двары. Але тое раней – мала хто і помніць. Сёння ж наша вёска вялікая, ды і школа ж сярэдняя. А гэта пра многае гаворыць. Ці не так?

Пэўна, так.

А вунь і вёска паказалася на пагорку. На сонцы ярка блішчэў купал царквы. Участковы, і гэта