Брэсцкая крэпасць [Кастусь Губарэвіч] (fb2) читать постранично, страница - 3

Ды ну! Міша, дзе вы?

2-гі афіцэр. Вось ён!

Багатаў сядзіць у кутку, апусціўшы вочы.

3-я дама. Не чырванейце, Міша. Лермантаў, кажуць, таксама з рамансаў пачынаў.

1-я дама. Папрасіце Толю, няхай праспявае з Зінай.

Багатаў. Калі ласка.

2-я дама. Толя, аўтар дазваляе.

Багатаў. Давай, Толя, усё роўна не адстануць.

Радчук. Ну што ж… паспрабую, калі вытрымаеце… Толькі гэта надзвычай асабістае… Не для масавага ўжывання, так сказаць…

1-я дама. Тым лепш!

Радчук, Зіна (пяюць).

Заўважыўшы, што Радчук і Зіна пяюць гэты раманс толькі для сябе, усе непрыкметна, па адным, па двое, выходзяць на дыбачках. Багатаў гэтаксама сядзіць у кутку.

Радчук і Зіна асталіся адны. Ды яшчэ Зімін ля акна. Ён нічога не чуе і не бачыць.

Радчук. Ну от.

Зіна. Нас зноў пакінулі?

Багатаў (падыходзіць). Я тут.

Радчук (абняў яго за плечы.) Ну, Міша, памры, а лепей не напішаш!

Багатаў (сціпла). Ды куды там.

Зіна. Праўда, праўда, Міша… Аж за душу бярэ…

Багатаў. Вы проста цудоўна праспявалі.

Радчук. Ну, гэта ўжо само сабой.

Дзесьці побач зайграў духавы аркестр.

Багатаў. О, «Развітальны вальс»!

Зіна. Чаму развітальны?

Багатаў. Ён так называецца. Хадзем патанцуем. (Выходзіць.)

Зіна. А мы?

Радчук. А мы тут будзем танцаваць свой «Развітальны вальс».

Пачынаюць ціха-ціха кружыцца. Неўзабаве з усіх бакоў з’яўляюцца пары, танцуюць у задуменным рытме. Кружацца ўсё павольней і павольней. Заціхае музыка. Цямнее сцэна. Нарэшце зусім стала цёмна. Нічога не відаць, толькі ледзь чутна гучыць яшчэ музыка вальса. Але дзесьці далёка пачуўся гул. Грозным валам ён наплывае ўсё бліжэй і бліжэй, пакуль не запаўняе ўсю сцэну. Нарэшце — глухі выбух і барвовая ўспышка агню…

Карціна другая

Каземат, які стаў штабам абароны. У адным кутку ля сцяга стаіць Кукушкін. Ля супрацьлеглай сцяны — радыст. За сценамі — ураган бою.

Радыст (стомлена). Я — крэпасць! Я — крэпасць! Прыём.

Паўза.

Я — крэпасць! Я — крэпасць, чуеце мяне?! Прыём.

Паўза.

Я — крэпасць! Я — крэпасць, чуеце мяне?! Прыём.

Паўза.

Кукушкін. Слухай, дружа.

Радыст. Я — крэпасць! Я — крэпасць!

Кукушкін. Ды пачакай ты!

Радыст. Вы чуеце мяне? Прыём…

Кукушкін. От жа цецярук! (Заклаў два пальцы ў рот і аглушыў свістам.)

Радыст (зняў навушнікі, нехаця павярнуў галаву). Не перашкаджай.

Кукушкін. Слухай…

Радыст. Ты, здаецца, ля сцяга стаіш?

Кукушкін. Ля сцяга.

Радыст. То і стой. Вартавы не размаўляе.

Кукушкін. Ведаю. Ты толькі скажы: няўжо табе ніхто так і не адгукаецца?

Радыст. Ты ж чуеш.

Кукушкін. Як жа гэта зразумець?

Радыст. Як сабе хочаш.

Кукушкін. Можа ў цябе там сапсавалася што?

Радыст. Нічога не сапсавалася.

Кукушкін. А можа…

Радыст. Ды адкасніся ты, назола на маю душу! Стой як мае быць!

Кукушкін. То ўжо не твой клопат.

Радыст. Вось далажу камісару — ён табе задасць клопату.

Кукушкін. А што ён мне зробіць?! На сцены пашле?! Дык я ж цэлы дзень прашу яго, каб паслаў.

Радыст. Ну, даволі. (Хоча надзець навушнікі.)

Кукушкін. Ды пачакай, табе кажуць!

Радыст. Чаго ты хочаш?

Кукушкін. Ідзі прывядзі якога-небудзь параненага. Каторы стаяць яшчэ можа. Пастаўлю яго, а сам — на сцены!

Радыст. Не я цябе ставіў і не я замяняць буду. Стой і не балабонь! (Надзявае навушнікі.) Я — крэпасць! Я — крэпасць! Чуеце мяне? Я — крэпасць! Я — крэпасць! Чуеце мяне? Прыём.

Прыбягае разгарачаны боем, запылены, узмакрэлы Зімін. Галава і рука перавязаны.

Зімін (радысту). Што чуваць?

Радыст. Нічога, таварыш камісар. Ніхто не адказвае.

Зімін. Ды зранку ж яшчэ было чуваць, што бой за Брэстам, — значыць, былі там нашы часці! Чаму ж штабы маўчаць?

Радыст. Рацыі, відаць, выбылі са строю.

Зімін. Быць таго не можа, каб за адзін дзень усе рацыі змоўклі!

Радыст. Але факт — маўчаць.

Кукушкін. Таварыш камісар…

Зімін (строга). Кукушкін!..

Кукушкін змоўк, прыняўшы статутную стойку. Уваходзіць знясілены ад ран Багатаў. У яго перавязаны грудзі.

Багатаў. Дазвольце далажыць, таварыш камісар…

Зімін. Слухаю.