Уйа [Люминис Сантори] (fb2) читать постранично, страница - 3

чэпчээри.

Ким эрэ эмискэ хаһытыа,

Үөс тардан,

Иирсээни саҕалаан,

Мөкүнү үөскэтэн,

Мөккүөрү элбэтэн.

Дьон сирэйэ-хараҕа уларыйа,

Уйаларыгар уу киирэн,

Чоппуускалыы уостара чорбойон,

Илбиһирэн, кииҥнэнэн.

Кыраттан да долгуйан.

Бу эстиэхчэ,

Көрүүй, эн.

Оргуйбуту холбуйуо:

Түксү,

Тохтоо,

Уоскуйуохха.

Туох буолла?

Аргыый,

Өйдүөххэ,

Бу – кыыллыйыы быһыы.

Киһи буолуохха.

Дьэ, ити курдук бааллар,

Биһиги испитигэр

Анаан-минээн айдарыылаахтар.

Кэрэ, нарын бэйэлэрэ,

Ол эрэн -

Күүстээх эр сүрэхтэрэ.

***

"Тылгын кыатына сырыт".

"Киһи тыла – ох".

Арай мин тылым буккуллубута ыраатта.

Ким эрэ тылынан ытыалыыр,

Ким эрэ тылынан быыһыыр.

Арай мин санаа охчута буолбуппун,

Бадаҕа.

"Санааҕын сааһылаа".

"Санааҕа-онооҕа ылларыма".

Этэргэ дьэ барыта чэпчэки.

Өрдөөҕүтэ биир дьахтар сиэнин сэрэппитэ:

"Ытаа да ытаа буолар киhи -

Акаары. Иирээки".

Истиэххэ

Миэхэ

Итини

Ыарахан…

Көр бу:

Киһи кыатынара элбэх.

Баҕар,

Төбө үлэтин кыайбат сүрэх.

Баҕар,

Табыллыбатах күрэх.

Баҕар,

Туохха барытыгар

биир эрэ хоруй баар буолуохтаах:

Ээх.

***

Киһи – санаа кулута.

Ону дьэ эттэххэ дөбөҥ.

Көр бу – үөрэ сылдьыбыта.

Билигин – ытыы олорор.

Бэйэҕин кыай,

Бүдүрүйүмэ,

Суллумма,

Самныма!

Онтон санааны ханна кыйдыай?

Моонньу үрдүгэр олорор төбө?

Сааһылаа,

Наардаа,

Уоскуй -

Кэм-кэрдии ааһыаҕа.

Куотума,

Ыксаама,

Ол эрэн тулуй -

Барыта быһарыллыаҕа.

Баҕар, ити мөккүөрү

Өйдүөн бэйэн буолбатах.

Тугу эрэ көрдөөрү -

Булуо икки атахтаах,

Санаа үтүө аргыстаах,

Түөһүгэр сылаас сүрэхтээх,

Айыылартан алгыстаах.

Бу сиргэ олороору.

***

Көнөтүк да көрөҕүн.

Маннык дьону токуруппаттар:

Эппит тылларыгар эрэллээхтэр,

Биэрбит тылларыгар тураллар.

Олох биир күлүмнээн ааһар түгэнэ -

Эйиэхэ күндү да суолталаах!

Кыракый чыычаах,

Букунайар кымырдаҕас -

Туспа таптал алыптаах.

Биһиги да кырдьыахпыт,

Киһи күннээх, балык ыамнаах.

Хор, сөпкө да эппитиҥ:

Биирдэ да мичээрдээн ылбатах таас сирэйдээхтэри,

Киһи аһынар эрэ кыахтаах.

Поэт быһыытынан

Мунчааран ылар да кэмнэргэр,

Оптимист буоларгын ыһыктыбаккын.

Ордук кэрэни айхаллыыргын умнубаккын,

Мэлдьи кырдьыкка тардыһаҕын.

Эргэрбит хаһыат илиистэрэ:

Сонун. Санаа. Ыралар.

Бэҕэһээ дьон хараҕа интернетка иилистэрэ.

Бүгүн. Баҕар. Биирдэ эмит.

Биһиги да иннибитигэр ыраас кумааҕы баар.

Иван Брызгалов 90 сылыгар

***

Таммахтар

Ардах кэннэ

Күөх окко күлүмнүүр,

Күлүмүрдүүр,

Ып-ыраас,

Хараҕы үөрдэр,

Бытархай эрэ – олус кэрэ!

Улахан Уу оҕото – Таммах!

Тарбахтаргын киэргэтиэ,

Күндү таастааҕар кылабачыгас -

Арылхай!

Күн сардаҥатын иҥэриэ,

Эргиччи кустугу ыһан:

Билбиккин-көрбүккүн – таай!

Көрбөтөххун-истибэтэххин – ай!

Миэхэҕэ илиигин уунан,

Итэҕэл үөскээтэ сүрэхпэр.

Тапталы көрсүбүт иэйиибэр,

Махтал дьоммор-сэргэбэр,

Тулалыыр эйгэбэр.

Таммахтар,

Дууһабын сырдатаҕыт. -

Сарсыҥҥы күммүт үүнүө!

Эрэли бэлэхтээбит -

Дьиримниир,

Алмаас Уу оҕуруо.

Таммахтар,

Арыаллыы аргыстаһан -

Күүтэр өссө уһун айан.

Кэрэни кэрэхсээтим

Инникигэ хардыылаан,

Дабайан.

Таммахтарга анабыл

***

Киһи буолар – диэн дьол!

Киһи буолар – үчүгэйиэн!

Бу баар – күннээх суол!

Бу баар – сырдык иэйии!

Түүнү ааһан сарсыарда уһуктуу,

Хаар анныттан ньургуһун быгара,

Хомолтону туораабыт үөрүү,

Сүрэх ыарыттан – өрөгөй ырыаҕа.

Киһи буолар – бу дьолун!

Киһилии олоххо үктэнэн,

Аҥардас тыынаргар – махтал!

Аҥардас бааргар – тускул!

***

Хомойуу. Сонньуйуу…

Бырааһынньыктар кэмигэр ити өссө эбии кыһыылаах.

Тула өттүгэр үөрүү. Көтүү.

Арай эн искэр: мунчаарбыт бөрө улуйар.

Ити кыыһыра олорон,

Хоьоон бөҕө тыбыгыраттым.

Уоскуйа сатаан,

Санаарҕабылы "өлөрөн",

Эккирээн ыллым даҕаны,

Хаһыытаан ыллаатым.

Сүрэлбэр үөгүлүүбүн,

Суһуохпун үргүүбүн.

Хайдах да буоллун,

Үҥкүллүүбүн.

Онтон сытан чуумпурабын,

Сылайан-элэйэн сылаанньыйабын.

Дьон түбүгүрэр түбүктэрин өйдөөбөппүн.

Кутум биһигэр саһан бээйдэнэн манньыйабын

***

Булгуччулаах

Билиэхтээх үрдүнэн билбэт баар,

Ирдиир үрдүнэн ирдэммэтэх саһар.

Көрдүүбүт олохтон сөптөөҕү.

Арай булан ылбыппыт – өрдөөҕү.

Сыыһаттан сыыһа үөскүүр,

Алҕастар эбиллэн үксүүллэр.

Хайдах, туох буолуохтааҕын

Түөкүннээн эрэ куолулуубут.

Ол түһээн көрбүппүт ду?

Орто кээмэйтэн халыйбат дойдуну.

Биитэр толоро сатыыбыт

Туората суох моһуону.

Эбэтэр батараары сорунабыт бүтэйдии буолбуту.

***

Куттаммат.

Алдьаммыт сиэркилэ5э чугаьаан,

Уоскуйбут сирэйин одуулаан,

Тарбахтарын тебетунэн

Хампы барбыты таарыйан.

Атын эбитэ буоллар.

Ону атын буолбатах.

Ким эрэ тулуйбатах…

Ецейен турар бу харах.

Оло5ун кинигэтин арыйан.

Тыалга тэлэбириир тацаьа,

Истигэнэ суох батта5а,

Мантан барыан ба5арар бада5а,

Да ону истибэт ата5а.

Онон дейен