Маленькі дзікун [Капітан Марыет] (fb2) читать постранично, страница - 2

на ўзгорку вострава, а да нас не даходзіў.

У пэўны час году сюды прылятала безьліч птушак, каб вывесьці птушанят.

Любімым іх месцам была больш-менш роўная мясьціна, якая аддзялялася ад месца, дзе стаяла наша хатка, глыбокім ровам. Тут морскія птушкі рабілі гнёзды зусім блізка адно ад аднаго і, такім чынам, запаўнялі ўсю плошчу. Жылі яны на востраве пакуль выведуцца птушаняты і паляцяць разам з імі.

I ў часе гасьцяваньня птушак у нас бывала шумна і весела, а калі яны паляцяць, надыходзіць цішыня і адзіноцтва. Вось чаму я заўсёды з радасьцю чакаў іх.

Самцы кружыліся ўгары, лёталі ў розных напрамках, палюючы на рыбу, крычалі, а самкі са сваіх гнёздаў адказвалі ім. Для нас гэта была самая гарачая пара. Мы рэдка чапалі старых птушак, яны ня былі ў гэты час сытымі, а вось за колькі дзён да адлёту маладых птушанят у нас кіпела работа. Не зважаючы на крыкі старых птушак, на іх маханьне крыламі і спробы дзяўбаць нам вочы, калі мы палявалі на іх дзяцей, мы забіралі іх сотнямі кожны дзень, прыносілі колькі маглі да свае хаткі і тут ужо скублі іх, патрашылі і разьвешвалі сохнуць на сонцы.

Паветра на востраве было такое чыстае, што не магло быць ніякага загніваньня.

Такім чынам, за апошнія два тыдні прабываньня птушак на востраве мы назапашвалі іх столькі, што хапала нам да наступнага прылёту.

Як толькі птушкі падсыхалі, мы складалі іх у куток нашае хаты. Гэтыя птушкі былі амаль адзінымі харчамі на востраве, за выключэньнем рыбы, а таксама яек, якія мы зьбіралі ў першыя дні. Рыбы было вельмі многа: толькі закінеш вуду і гачка пачне апускацца на нязначную глыбіню, як за яе ўжо хапаюцца.

Рыба была вельмі пражорлівая, таму лавіць яе было лёгка. Вуды мы рабілі з жылаў альбатросаў (я пазьней даведаўся назву нашых птушак). Мы зьвязвалі іх вузламі. Тоўская костка з рыбы была за гачку.

Рыба была настолькі вялікая і дужая, што калі я быў малы, таварыш мой не дазваляў мне аднаму выцягваць яе, бо яна магла ўцягнуць мяне ў воду. Але калі я падрос, дык налаўчыўся добра спраўляцца з ёю.

Такое харчаваньне было ў нас кожны год. Розьніца была ў тым, што часам, замест сушанае рыбы ці птушак, мы пяклі іх на вугольчыках і елі. Птушкі давалі нам і адзеньне. Мы зьдзіралі з іх шкурку з пер'ямі і сшывалі жылкамі, а іголку рабілі з рыбінай косткі. Пэўна, што такая адзежа не магла доўга насіцца, але холаду мы ня ведалі.

Я кожны год спраўляў сабе новае адзеньне ў часе прылёту птушак, але да другога прылёту ад яго аставаліся толькі шматкі.

Вось пры такім жыцьці, калі адзін год ня розьніўся ад другога, зразумела, мысьлі мае не маглі абагачацца. Мой сьветагляд быў-бы шырэйшым, калі-б у майго таварыша быў не такі пануры, маўклівы характар. Жывучы ў такіх умовах, я зьдзіўлена пазіраў на акіян, на неба, сонца, месяц і зоры, а запытаць баяўся, і вось большую частку свайго жыцьця я спаў. Новых інструмэнтаў у нас ня было, а старыя былі нікудышныя.

Была ў нас адна кніга; я хацеў ведаць, што гэта такое і на што, але адказу на свае запытаньні не атрымаў. А калі я хацеў узяць яе ў рукі, дык мне пападала за гэта, таму я з нейкім страхам пазіраў на яе.

Дзень праходзіў у поўным маўчаньні. За суткі вымаўлялася ня больш дванаццаці слоў. Таварыш мой аставаўся нязьменна панурым і задуменным.

Гэтыя ўспаміны належаць да таго часу, калі мне было сем, восем год.

II Няшчасьце з маім таварышом, і я ня хлопчык, а гаспадар—Франк Генікер

Гаспадару майму было гадоў шэсьцьдзесят, росту ён быў нявысокага, а вызначыў гэта я пазьней, па ўспамінах і па параўнаньню.

Валасы яго густымі пасмамі лажыліся на плечы і былі ў той час зусім чорныя; барада даўжынёй на цэлых два футы, была надта густая. На маю думку, ён быў вельмі дужы.

З хаты ён выходзіў вельмі рэдка, хіба часам пакупацца. Недалёка, адмяжованая ад мора нізкімі скаламі, знаходзілася лужа салонае вады; тут мы купаліся, сюды не даплывалі акулы. Я плаваў, як рыба, з таго часу як памятаю сябе, але ня ведаю, ці сам я наўчыўся ці мяне навучылі.

Так праходзіла маё жыцьцё. Аб чым я думаў, я ня мог-бы сказаць. Мае веды і разуменьні былі вельмі малыя. Я быў крыху вышэй ад жывёлы, якая, наеўшыся добра, лажыцца на выгане адпачыць.

Што мяне асабліва цікавіла, дык гэта падслухаць, як праз сон гаворыць мой таварыш, і я заўсёды чакаў надыходу ночы. Цэлыя гадзіны пралежваў з шырока раскрытымі вачыма, прыслухваўся да яго выкрыкаў і мармытаньня, лавіў сэнс яго слоў.

Але гэта рэдка ўдавалася мне.

Ён гаварыў пра "гэтую жанчыну", здавалася бачыў сябе ў грамадзе. Некаторыя словы паказвалі на тое, што гутарка ідзе аб нечым, што ім кудысьці схована.

Аднаго разу ўночы, калі сьвяціў месяц, ён падняўся і сеў на пасьцелі, потым расхіліў пер'е, на якім ляжаў, разгроб зямлю і падняў крыху дошчачку. Праз мінуту прывёў усё да парадку і зноў лёг. Гэта рабілася, як відаць, спрасонку.

Я пачаў здагадвацца, што тут недзе нешта схована. I што-ж бы гэта такое магло быць?

Ня лішнім будзе напомніць чытачу, што я ня толькі ня любіў гэтага