Грот афаліны [Павел Місько] (fb2) читать постранично, страница - 5

міма. І ўсе завылі дзікімі галасамі, заскакалі, паўтараючы рухі бома, грозячы палкамі, факеламі. Пражэктар зноў асляпіў усіх. Пачварныя цені захісталіся, уздыбіліся вышэй пальмаў, а факелы памерклі, сталі зусім не грознымі.

Салдат адступаў задам, аўтамат наставіў перад сабою, пагражаў ім, штосьці выкрыкваючы і паказваючы, каб людзі ішлі прэч. А вось ужо і адступаць няма куды, упёрся спінаю ў штабель скрынь. Кіі свішчуць і справа, і злева, хтосьці дзеўбануў палкаю салдату ў грудзі. Нейкая жанчына захапіла жменю пяску і сыпнула яму ў вочы…

І тут аглушальна затрашчаў аўтамат, запырскаў агнём. Янг, збіты Раджам з ног, паспеў яшчэ заўважыць, як бома ўпаў на калені, потым лёг на бок, як Радж маланкава ўзмахнуў крысам, саўгануўшы салдату пад бок, як амерыканец спаўзаў на зямлю, шоргаючы спінаю па скрыні з надпісам «US NAVY ENGINEER TROOPS», як зверху, ад пальмаў, тупацелі ўніз чужыя салдаты.

Людзі са страхам разбягаліся. Янг бег з усімі сяльчанамі і раз-пораз азіраўся туды, на штабялі, дзе дрыжала святло пражэктара, і ў гэтым святле старая Рата, якая толькі яшчэ датупала да скрынь, схапіла з долу кінуты саган з алеем, выліла яго на скрыні, падняла кінуты факел і прытуліла да брызенту, падпальваючы. Яшчэ не ўгарэлася добра, як зноў затрашчаў аўтамат… З-за салдат не відаць было, дзе ўпала Рата, дзе ляжыць Яп. Амерыканцы мітусіліся, здзіраючы брызент з агнём, тушачы яго пяском. І тут прагучала новая каманда, затрашчалі стрэлы. Кулі стукалі ў ствалы пальмаў, чмякнулася ў пясок некалькі ссечаных арэхаў.

Людзі рассыпаліся па хатах, зашываліся ў глухія куткі. Баяліся, што салдаты хлынуць следам, усіх паб'юць, а хаты папаляць.

Янгава маці стагнала, усхліпвала, а бацька гладзіў яе па галаве, як малую. А потым яны шапталіся, а маці ўсё стагнала і скардзілася на болі ў жываце. Янг ляжаў на цыноўцы ў сваім кутку і дрыжаў усім целам, ляскацелі зубы. Дзе дзеўся Радж? Ці не падстрэлілі яго ў суматосе?

Толькі пад раніцу прасунуўся ў хаціну Радж.

— Спіш? — зашаптаў ён, стрымліваючы глыбокія і цяжкія ўдыхі, прылёг каля Янга.

— Не-а… Цябе чакаў! — прашаптаў і Янг.

— Я зараз пайду… Птушку, калі заседзіцца на адной галіне, можна і каменем збіць. Паплыву на Рай.

— На чым?!

— Прыдумаю што-небудзь.

— Во зараз, ноччу?!

— Ноччу. А зоркі нашто на небе? Дый над Раем зарыва ад агнёў здалёк відаць. Мо будуць раніцаю шукаць ці пытаць мяне, кажы, што я не быў вечарам каля скрынь. Паехаў на Рай адразу пасля сходу. І маме з татам скажы, каб так гаварылі.

— А людзі ж бачылі, што ты быў з усімі.

— Людзі бачылі, зразумела. Але думаю, што і ім выгадна казаць, што мяне не было. Ю андэстэнд мі? Разумееш мяне?

— Йес, сэр. Але ўсякія ёсць людзі, каму выгадна і на аднаго цябе зваліць віну. Я ж бачыў, як ты крысам…

— Цс-с-с…

— Лі Сунь першы на цябе данясе, — Янг разважаў зусім стала, і Радж узлахмаціў яму валасы: «Расцеш, малы!»

— Не было ж кітайца з людзьмі… Ну — бывай… — Радж пацалаваў Янга. — Ты ж ведаеш, дзе мяне шукаць — у дэльфінарыі. Ух! — раптам скрыгатнуў Радж зубамі.— У такі момант даводзіцца вас пакідаць!

— А калі зноў дома будзеш?

— Не ведаю. Цяжка ў містэра вырвацца. У выхадныя двайная нагрузка. А ведаеш, што на тых скрынях, на беразе, напісана? Што маёмасць належыць ваенна-марскому флоту ЗША. Базу хочуць будаваць.

Янг навобмацак абняў Раджа за шыю.

— Ну, мужчынка, беражы маці і бацьку. З Амарам дружы — ён верны мой сябар. — Радж пацалаваў Янга яшчэ раз і зашорхаў, адпаўзаючы да дзвярэй. Стагнала ў сне маці… Янг выцер слёзы са шчок.

3

— Янг… Я-янг! — хтосьці паклікаў яго шапялявым голасам. Потым пачуўся стук кія па парозе. — Ты яшчэ спіш?

Янг пазнаў голас старасты Ганеша, і сон яго адразу знік. Такога яшчэ не бывала, каб сам стараста звяртаўся да яго, нейкага хлапчука.

— Я ведаю, што не спіш… Збяры сяброў, і бяжыце купацца. Даўжэй сёння купайцеся… І добра было б, каб увесь час хтосьці плюхаўся ў лагуне — па чарзе. І калі што ўбачыце новага, пасылайце дакладчыка. Янг, будзеш камандзірам разведкі.

Хлопец не верыў сваім вушам. Яму давяраюць такую важную справу?! Усхапіўся так, што затрэслася хаціна.

— Цішэй гарцуй… А то раней часу разваліш, — сказала маці кволым голасам. Яна і бацька яшчэ не ўставалі, нібы ўраз і назаўсёды страцілі цікавасць да жыцця. — Насячы арэхаў, кінь свінцы, а тады ўжо ляці. Курэй выпусці.

Іх хаціна, як і ўсе ў вёсцы, збудавана на высокіх палях. Пад бамбукавай падлогай-насцілам можна хадзіць угнуўшыся. Тут і загародка для свінкі, і клетка для курэй. Тут і камора, дзе яшчэ ёсць крыха какосавых арэхаў папярэдняга ўраджаю.

Янг працаваў і прыслухоўваўся да таго, пра што перагаворваюцца Ганеш з бацькам. Адзін стаіць каля парога, другі — у дзвярах.

— …дык толку ж няма з зялёных. Сок, малачко… Хіба што бражку рабіць. Дык на бражку ж можна і з самой пальмы соку наспускаць! — гаварыў бацька. — Але ж на ліха яна, і