© OCR: Камунікат.org, 2011 год
© Інтэрнэт-версія: Камунікат.org, 2011 год
Закончыўся вечар у сінім тумане.
Ізноў прасвятляюцца вочы іконаў.
I горад, які існуе на спадмане,
Каменныя спіны згінае стамлёна.
За гэтым вакном — ні кавалачка неба.
Шаргоча, вуркоча начная дарога.
Гніе сарцавіна Адвечнага дрэва.
Галіны ля райскага ссохлі парога.
Ад сэрца да сэрца праходзіць цямрэча,
I гасіць, як свечкі па службе царкоўнай.
I зноў загараецца лёс чалавечы
Ад ціхага слова, ад цёмнай іконы.
Сусвет рассыпаецца дробнасцю светаў,
Вялікасцю хрусткай
карон маскарадных.
I свеціцца поўня ў вачніцах паэтаў,
Да працы карыснай зямной
непрыдатных.
Забыць Венецыю.
А заадно — і Рым.
I Дрэздэн, і Верону, і Варшаву.
Ёсць толькі неба, шэрае, як дым,
Над горадам, з якога не з'язджаюць.
Хто выдумаў —
не акаваць душы?
I на яе ланцуг знайсці не цяжка.
I тут таксама можна добра жыць
Між комінам, і сметнікам, і пляшкай.
Вось толькі — пра Венецыю...
Пра сон,
Пра мора,
смерць ад пацалунку мора,
Пра вітражы гатычныя акон,
Каменных львоў
і брукаваны дворык —
Забыць... Забыцца...
Што Гекуба — нам?
Што мы — Гекубе?
Гамлеты без трона.
Квадратныя вітрыны нашых крам
Цямней і таямнічай водаў Роны.
Нібы гандола, месяц праплыве,
Мой човен залаты, маё чаканне.
І ліст асенні на сухой траве
Зблісне тужліва
маскай карнавальнай.
Забыць Венецыю.
Не падкажуць на развітанне,
дзе чакае Харонаў човен.
Давядзецца самому крочыць
уздоўж балоцістых берагоў,
у цямрэчы, па самай твані,
з камарыным піскам над вухам
(я не веру, што ёсць балота —
хай за светам — без камароў).
Будзеш доўга ісці і падаць,
добра, сам сябе не пабачыш,
перапэцканага дарэшты.
Пад нагою нешта слізгае —
ці то жаба, ці то гадзюка —
што за клопат?
Ты — ужо мёртвы.
Шлях бясконцы, гразкі і ціхі —
Не пляскочуць у Стыксе хвалі.
Ну, каб ведаў — не паміраў бы.
Дзе басяцкі той перавозчык?
Анічога нідзе.
I нават
разумееш —
і не было.
Каменная вежа на фоне адлігі.
Вада ў каляінах люструе аблокі.
Ідуць да калодзежа ціхія мніхі,
Крывавыя звады віруюць далёка.
Раз'ятраны Арэс у шлеме пагнутым
Разводзіць і зводзіць
аслепленых злосцю.
Брунгільда над чашаю, поўнай атруты,
Чакае цара пераможнага ў госці.
«Бог з намі»,— гарлаюць абодва натоўпы.
Як гэта далёка. Як гэта дарэмна.
Каменныя вежы, нібыта цыклопы,
Ахоўваюць востраў кляштара каменны.
Шаргочуць малітваў нягучныя словы.
Работа няхітрая па гаспадарцы.
Азвону няма.
Бо метал адмысловы
Спатрэбіўся воям — каб зброяю стацца.
Тут сэрцаў ні смерцю крануць, ні дарамі.
Тут — вечная ціша
і вечная любасць.
А з гразкай калюгі
ля самае брамы
П'е неба груган
акрываўленай дзюбай.
1
Не ўзняцца — таму,
хто заручаны з сонцам.
Яго пацалунак —
цудоўная смерць.
Упасці...
Люстэркам крывым раскалоцца,
I кожным асколачкам збліснуць паспець ...
А што, як не воск быў замягкі,
а сэрца,
Падступна —
як свечку ў царкве заламаць,
I ты не разбіўся.
Жывеш — як жывецца,
I нават у багне
спрабуеш спяваць.
Аслеплы, аглухлы,
пазбаўлены крылаў,
Жывеш у краіне балотных людзей.
I раску зганяеш да купін бяссіла,
Каб сонца адбілася ў чорнай вадзе.
Памры ж!
А табе ўжо кугічуць — «Патрэбны!»
I ёсць апраўданне бяскрылым гадам.
Якое, аднак, непрытульнае неба.
А можа, сапраўдны — застаўся ты там?
Не!
Клічуць гарластыя жабы балота.
I п'яўкі спраўляюць крывавы абрад.
I сам забываешся —
скуль ты і хто ты,
Ікар, Фаэтон
ці Панційскі Пілат?
Такі шараговы...
Аблеплены тванню...
Васковае сэрца —
з адбіткам стралы.
Маё існаванне — маё пакаранне.
Былы — не памерлы — былы....
2
Ты — анёл,
абпалены ўласнай гардыняй?
Раскажы, як знікаюць крылы...
...Я бяссілы...
Ты птах?
У вачах тваіх неба сіняе.
Раскажы, як знікаюць крылы.
...Я бяссілы...
Ты — герой,
прагай вышняга ў неба ўзняты?
Я — пракляты.
Не для вас пішу. Не для сябе.
Вось цяпер, пры гэтай лямпе цьмянай,
З водбліскам гардыні на ілбе,
З беднай зоркай у акне туманным —
З кім вяду бясконцы дыялог?
Перад кім мая начная споведзь?
Не наважуся прамовіць — Бог...
I ніколі праўды не прамовіць.
Ціша разліваецца — ці гук?
I няма самоты ў час вызнання.
I аловак выпадае з рук,
Быццам важыць болей за чаканне.
Дык пры чым да гэтай прагі жыць,
Да пакутаў гзтых і любові
Той, хто смутным вокам прабяжыць
Зноў па кратах чатырохрадкоўяў?
Не, няхай галодны Мінатаўр
Сцішыцца ў замкнёным лабірынце.
Хай сляды губляюцца між траў
На далёкім рамантычным Крыце.
Ці Цэзар, ці ніхто.
Чакаць зацята,
Фіранкі непразрыстыя завесіць.
I сыпаць у камін сухую мяту,
I ля агню пісаць, пісаць і крэсліць.
I ўсё чакаць.
Ці Цэзар, ці самота.
А прыдзе ёп — стары, знямоглы, брудны.
Ён толькі што з каня,
ён піў з балота,
I час на лбе яго накрэсліў руны.
Ён зойме ложа, крытае вісонам,
Не для кахання — выспацца з дарогі.
I раніцою рушыць легіёны
Да новай легендарнай перамогі.
Падымеш перакуленыя вазы,
Дап'еш віно з яго пустога кубка,
Завесіш вокны, перамысліш фразы,
I да агменю зноў працягнеш рукі.
Ці Цэзар, ці ніхто.
Няхай мястэчка
Віруе ад неверагодных плётак.
Ты зноўку нешта пішаш кожны вечар,
I зноў на вуснах адчуваеш дотык.
А побач —
шчасце са штодзённым супам
I пацалункам, звыклым, быццам грошы.
А ты ў самотным доме шэпчаш:
«Любы...»
А хто —
ні ўспомніць, ні ўявіць не можаш.
Першая. Апошняя. Чужая
Чара вечнай ісціны жыцця.
Мне няма пакласці што на шалі,
I не злітасцівіцца суддзя.
Ноч перацякае падваконне
Водарам язміну і нуды.
У каменных сотах — сто агоній
Бедных душаў царства нематы.
I ніяк, ніяк мне не ўсвядоміць,
Дзе напрацаваны намі мёд,
Ці ў нябёсным, недасяжным доме
Робяць свечкі з воску нашых сот?
Ці ў начы, сасмяглай ад спякоты,
Кіпень пераварыцца жыцця,
I сцякуць у глебу мёд і соты,
I абрыне шалі ўніз суддзя.
Халодны позірк Апалона,
Дыянісійскі цёмны шал
Па-за жыццём, па-за законам.
Гляджуся ў крышталёвы шар,
У кроплю, дзе адбітак свету
Сляпое вока бажаства,
Дзе зліўся ў белы колер ведаў
Вітраж зямнога хараства.
А там, за сценамі кумірні,
Вакханкі ў міртавых вянках.
Іх целы пахнуць мёдам вінным,
I скачуць бубны ў іх руках.
Як гэта проста, як натхнёна —
Згубіцца ў карагодзе іх.
I стрэлы-промні Апалона
Не выб'юць чару з рук маіх.
Але — між мармуровых сценаў
У прахалодзе й цішыні
Са мной вядуць размовы цені,
Размовы поўняць сэнсам дні.
Плывуць у глыбіні крышталю
Карціны велічы зямной.
Усё міне, і варты жалю
Былы ўладар, былы герой.
I для чаго ламаць зацята
Тугое голле юных лоз,
Калі састарацца менады,
Калі віно гарчыць ад слёз.
I толькі мокрая лістота,
Дзе карагод кружыў, гніе.
А вечар светлай адзіноты
Такі ж, як раніца яе.
Па дарогах радасці зямной
Я дарэмна пазбівала ногі.
Толькі вораг добры быў са мной,
А сябры ў сяброў гулялі толькі.
Што ж, прымаю правілы гульні.
Толькі вось якая незадача —
Выпадковай ласкай падмані —
I душа, усцешаная, плача.
I дарэмна розум важыць фалыл,
I да дна відаць падмана прорву.
Ад самоты слепне розум наш
I на веру ўсе ўспрымае словы.
I на што мне ведаць, Божа мой,
Хто кідае мне ў спіну каменне?
Па дарозе горычы зямной
Радасці нясу і летуценні.
Толькі балота не здрадзіць ніколі.
Прыме тваю адбалелую душу.
Свет патанае ў самоце паволі.
Гіне краіна паэтаў нядужых.
Толькі балота не здрадзіць...
У нетрах
Шчыра схавае і звера, і князя.
Подых дрыгвы пад дарогаю шэрай —
Штучная скура асфальту ўзнялася.
Толькі балота...
А што застаецца
Нам у нявернай смузе вераснёвай?
Гаці гаціць непакорлівым веццем,
Покуль збіраюцца ў замку на ловы?
Толькі... Над глебай, парослай крыжамі,
Летае сіні балотны агеньчык.
Толькі цікуе дрыгва пад нагамі,
Покуль з дарогі саступіш у вечнасць.
Ноч пачынаецца першаю смерцю.
Вокны анёл расчыняе імкліва.
Што адратуе ў бязлітасным свеце —
Кніга заклёнаў ці кніга малітваў?
Цяжка прызнацца — не бачу дарогі.
Цяжка змірыцца — не будзе світання.
Сцелюцца цені начныя пад ногі,
Быццам бы змеепадобныя здані.
Звон бранзалетаў па гулкай падлозе —
Сведкай кахання ці сведкаю смерці?
Падаюць рукі на коўдру ў знямозе
Абараніцца ад ночы ў Сусвеце.
Колькі дарэмнага сказана ўчора.
Колькі разумнага лёгка растала.
Вершнікі топчуць павержаны горад.
Душы ўзлятаюць над ідалам славы.
Прабачце, паненка,
у строях шляхетных цнатлівых,
З бялюткім праборам у гладкіх, як лён, валасах.
Былі вы з гасцямі прыветнай, прыстойна-маўклівай.
I думка адна пра каханне навейвала страх.
А мне ўжо нічога ад вас не пакінулі воды,
Імклівыя воды старой радаводнай ракі.
Спадніцы крухмальныя сталі пялюшкамі потым,
Каўнер-самавяз памяняны на лыжку мукі.
I рукі, што ўмелі задумліва клавішы лашчыць,
I крыжыкам шыць, і лацінскія кніжкі гартаць,
Пасля навучыліся працы штодзённай, бяднячай,
I ўнукам нічога амаль не змаглі перадаць.
I я ці змагу на калені ў царкве апусціцца
Так проста і шчыра, ці маўзеру ў вока зірнуць,
I, нат не збялеўшы, чужынцу шпурнуць завушніцы
і шлюбны пярсцёнак — а годнасці — не забяруць.
Прабачце, паненка
у строгім шляхецкім убранні.
Я ведаю — вы не такой уяўлялі мяне.
Ды нейкую сувязь пакінула неба між намі,
Таму і вісіць ваш партрэт у мяне на сцяне,
Таму і складаюцца гэткія дзіўныя вершы,
Таму непамысна мне ў тлумных сучасных сяброў,
I дом мой заўсёды — як ціхая кутняя вежа,
I мову — адну выбіраю між роднасных моў.
Калі чалавек — гэта ліст,
адкінуты дрэвам на вецер,
ён мае, як ліст, два бакі —зялёны і срэбны.
Два твары — зялёны і срэбны — ён мае.
Зялёны, да сонца павернуты, твар
піў сонца, цягнуўся за ім,
як мог, выварочваў зялёны хрыбецік,
адпіхваў суседзяў, між ценяў варочаўся, быццам
у коле гарачых вуголляў смарагдавы скарпіён,
Абы жыватворныя промні
злавіць, паглынуць, увасобіць
Ва ўласную прагную плоць.
А срэбраны бок — прахалодны заўсёды,
мяккі і пяшчотны, але анікому не бачны,
твар месячны і патаемны, задумлівы, сонны,
заўсёды глядзеў на зямлю,
гэта значыць —
на смерць,
цвярдую, пляскатую смерць
для лістоў і людзей.
Гляджу ў свае вочы і бачу
зялёны і срэбраны колер,
у зманлівым мігаценні —
як ліст на вятры трапеча.
Дзве існасці. Два абліччы.
Такі вось сюррэалізм.
1. Высокая літаратура
Лаўравы ліст,
дастаткова засохлы і хрусткі,
Бронзавы ключ, відавочна мастацкай работы,
Што адчыняў — невядома.
Высокай натуры
Гэта прыдасца...
Кавалачак высахлых сотаў,
Месячны промень,
абрывак калючага дроту —
Гэта, панове,
высокая літаратура.
Пэўна ж, рэцэпт дасканалы.
Галінка агрэсту,
Фігавы лісцік ад першай мадэлі Адама,
Два паламаных алоўкі,
чыясь тэлеграма
З доўгім шматкроп'ем замест шараговага тэксту
Трохі тугі па нязбытным.
Пяро херувіма,
Усведамленне сваей непатрэбнасці.
Бура
У крышталёвае шклянцы.
Дзве порцыі дыма —
Ад цыгарэт і спалёнага гунамі Рыма —
Гэта, панове,
высокая літаратура.
Трохі крыві ад уласнага сэрца.
Атрута,
Што выдзяляе гніючае цела натхнення.
Рогат нармальнага дурня.
Бутэлька аблуды.
I папяровыя крылы твайго пакалення.
I Апалонам садраная з Марсія скура —
Гэта, панове,
высокая літаратура.
2. Аліса
Дзяўчынка ў карунках
спявае анёльскую песню.
Стракозы над рэчкаю крэсляць арабскія лічбы.
А човен плыве.
I раўнюткую лінію крэсліць.
I ў хвалях люструюцца
дрэвы, карункі і німбы.
Дзяўчынка ў карунках
і пастар у чорным касцюме.
Над імі стракозы, аблокі
і вокны ў Засвецце.
Сціскаецца час і расцягваецца,
як гума,
I ў свет за люстэркам
знікае карункавы вецер.
Дзяўчынка ўтаропіла ў неба блакітныя вочы.
Яна не патрапіць ніколі на баль каралевы.
А пастар у чорным
паверыць у гэта не хоча,
Вяслом разбіваючы
німбы на хвалях і дрэвы.
Дзяўчынка падзякуе за незвычайную казку
З люстэрка асыплецца выцвілы слой амальгамы.
I што нашы казкі,
алюзіі, німбы і маскі
Прад яснай вітрынаю галантэрэйнае крамы.
Дзве ручкі ў пальчатках
пакручваюць сон-парасонік,
Стракозы мільгаюць, як феі.
Пейзаж пастаральны.
I белым пылком
безнадзейнасць асыпала скроні.
У шлях праз люстэрка, паэце.
У шлях развітальны.
3. Замак Эшэр
Мой замак патанае.
Па сцяне
Расколіна прабегла, як маланка.
Ён для мяне надзейным быў прыстанкам,
Каб паміраць наяве,
жыць у сне.
Загаслі ўсе лампады.
Кажаны
У вітражы запыленыя б'юцца.
I промні дня ў расколіны ліюцца,
Знішчаючы ілюзіі і сны.
Гляджу — у першы і апошні раз —
Пры асвятленні дзённым на пакоі.
Іржа на ланцугах, іржа на зброі,
I там не дыямент блішчыць, а страз.
О, колькі пылу!
Мёртвых матылёў,
Аплыўшых свечак,
павуты і друзу!
Я тут жыла, прымала фей і музаў,
Памерлых каралей і каралёў...
Кідаюцца пад ногі пацукі.
Яны вішчаць, як вязні Тарквек-мады.
I возера ўваходзіць вадаспадам
Праз вокны, не адмкнутыя вякі...
Што ж, прызнаю паразу...
Гэты свет
Трымаўся на святле трапяткім свечак,
Што пакідала ад істот і рэчаў
Бязважкі вытанчаны сілуэт.
Навошта ж мне трымацца за жыццё,
Бязлітаснае ў плоцевасці грубай?
Расколіны ўсё болынаюць.
I кубак
Напоўнены марэннем і асцём.
4. Парцалянавая пастушка
На каміннае паліцы
так высока, так спакойна.
Мерна тахкае гадзіннік,
пыл кладзецца на падлогу.
Не шапчы, што ў іншым свеце
свежы вецер, светла, зорна.
Не шапчы, што на паліцы
не спазнаць сябе, ні Бога.
Парцалянавае цела
разбіваецца так лёгка
Разам з лялечнай красою
і маленькім нашым шчасцем.
I ў аповедзе жыццёвым
застануцца, як апостраф —
Нат не літара, не слова—
выбітныя нашы страсці.
I таму — куды спяшацца!
Ціха дзынькае званочак
Музыкальнага куфэрка,
дзе захоўваюцца зоркі.
А інакшых не пабачаць
парцалянавыя вочы.
I чаго ты, камінар мой,
плачаш горка, гэтак горка?
Ад таго, што недзе — вецер,
недзе — месяц, недзе — воля?
Ад таго, што, як ні пніся
быць найпершым над другімі,
А рукі дзіцячай дотык выпадковы
— і не болей —
I асколкі на падлозе,
а душа, як пыл, над імі.
5. Крошка Цахес.
Прычэсвае фея маленькага злога калеку.
(Адорваюць феі заўсёды маленькіх і злых).
Няшчасны карузлік, асуджаны лёсам на здзекі,
Цяпер ператворыцца
ў талентаў змесцішча ўсіх.
Чужых, не сваіх, зразумела.
А справа якая
Натоўпу, які пакланяцца кароне прывык?
I моўчкі паэт пажаўцелыя сшыткі гартае,
I моўчкі хавае ў шуфляду,
бы ў склеп, чарнавік.
Маленькі карузлік
здаецца прыгожым і дужым.
Уладай надзелены —
мае і вартасці ўсе.
Красуні свой гонар яму прапануюць,
як ружы.
Нашто яму ружы —
ён душы, як цукар, грызе.
А толькі пакіне яго дабрадатная фея —
Імгненна затопчуць,
у вазе патопяць начной.
I зноўку паэт перагортвае аркуш надзеі,
I пырскае новы карузлік на троне сліной.
I фея ўсё тая ж
пачвары расчэсвае космы
I верыць, што ўлада надзеліць яго дабрынёй.
Ніколі не скончыцца гэтая метамарфоза.
I можа, паэт і карузлік
зліваюцца ў ёй.
Ніколі на троне паэт
не застаўся паэтам.
Ніколі на троне карузлік
не выпрастаў горб.
Але распрасцёрты ля колаў бліскучай карэты,
Адны залатыя пантофлі і бачыць натоўп.
Гэта — горад карынфскіх калон,
ордэн рыцараў змененай веры.
Збудаваны з пяску Вавілон,
Быццам неба асенняе, шэры.
Тут, за сценамі цёмных дамоў,
За кулісамі вечных трагедый
Адлятаюць самотныя зноў,
I нічога не чуюць суседзі.
Бедны храм мой ля ціхай вады.
Толькі ты ў гэтай сварцы — лагода.
I ўзлятае твой крыж залаты,
Быццам хоча зляцець назаўсёды.
I вядзе мяне твой херувім —
Дождж змывае з яго залачэнне —
Пад узвышаным ценем тваім
Я прымаю другое хрышчэнне.
I нічога мне тут не шкада,
I нікога я тут не баюся.
I сцякае па твары вада,
Быццам дотык самога Ісуса.
I прадалі цябе твае браты,
Каб каляровай не насіў адзежы,
Абрыдзеў — бо інакшы... Зараз ты
Няпэўнай хвілі і купцам належыш.
Над хвалямі бясконцымі пяскоў
Цыклопам вісне сонца Палесціны.
Браты нясуць у клунку да бацькоў
Тваю адзежу і кіпцюр ільвіны.
Ну хоць цяпер навучышся ілгаць,
Анёльскі хлопчык?
У людзях — прыдасца,
Там, дзе стаць егіпецкі палац
I пальмы ў Ніл замутнены глядзяцца.
Маленькі дабрадзей чужой зямлі,
Снабачаннік, аматар лашчыць словы...
Цябе браты ўсё роўна прадалі б.
А не насі адзежы каляровай.
То манна нябесная, то перапёлкі,
То льецца вада са звычайнай скалы...
Ды толькі былыя рабы — не анёлкі.
Абрыдлі ім скалы, пясок ды арлы.
А ну паспрабуй адысціся на хвілю,
Прыўзняцца да неба, да Бога-айца...
Унізе з металу каштоўнага вылье
Твой брат улюбёны куміра-цяльца.
Куды ты вядзеш іх, звяглівых, дрыготкіх,
Няўжо спадзяешся, што ў новай зямлі
Забудуць на зайздрасць, нянавісць і плёткі,
I ўспомняць прарока, якога клялі.
I мала ім цудаў, іх вера не ўздыме,
I хочацца зноў пад чужую руку.
I Бог паміж іх — не заўважаны імі.
Скрыжалі разбітыя
ў хвалях пяску.
...Патрапіць у парыжскую газету,
пад вустрыцу з лімонам прачытаць...
I просіцца да рыфмы цыгарэта,
вядома, з залачаным абадком
і прысмакам ментолу...
Цьфу... Ніколі
Тытунь і мяту ў водар не з'яднаць.
Тым болыл, без рыфмы прамаўляць жадаю.
I не куру.
Парыжская газета,
абавязкова белы капялюш,
кавярні крэсла белае таксама,
і сіні-сіні на стале абрус
падкрэслівае тонкасць філіжанкі.
А як жа кава? Кавы я не п'ю,
але карціна вымагае кавы.
Хай гэта будзе вадкі шакалад,
гарачы і густы... Але самота —
самота — у Парыжы? Божа мой,
ці варта турбаваць тады ўяўленне?
Насупраць — за сталом — вядома, Ён.
Чытае моўчкі... Курчыцца газета
ў руках, што звыклі шанец свой лавіць
за дужае крыло ці за капыт —
якое ўжо аблічча прыме ён.
Дыміцца кава. Шаргаціць газета.
«Віншую. Ты ў зеніце».
I пайшоў,
як вустрыца, халодны і закрыты.
I плашч ягоны колеру пяску
мне нагадаў бязлітасную пустку.
Ну што, дамроілася? На стале
мігціць у крышталёвым кубку свечка,
нібы на беларускія дзяды.
Нябожчык ёсць — гармонія памерла.
Скамечаны газетны шар ляжыць
у сумачцы са скуры ведзьмака,
які мне нагадаў маю дарогу.
Нікому анічога не кажы,
я не вярнулася з парыжскае кавярні.
Калі не верыш — пачытай газеты.
Зрабіцца ценем у краіне ценяў,
Кружыцца ў карагодзе сумных сноў,
Тужыць, і спадзявацца зноў і зноў —
Народзіцца Арфей, які ацэніць
Пагаслы геній твой, і прызаве,
I выкліча твой прывід з пекла часу,
I будзе новы свет, і будзе шчасце,
I лаўравы вянец на галаве.
Марэнне ценяў. Што да іх — жывым?
Прыступкі пекла выкладзены з вершаў.
Ты зразумей: ніхто не будзе першым,
I кожнага атруціць часу дым.
Цень не парушыць сонечны спакой —
Арфей заняты песняю сваёй.
Последние комментарии
1 час 52 минут назад
2 часов 12 минут назад
2 часов 37 минут назад
2 часов 41 минут назад
12 часов 11 минут назад
12 часов 15 минут назад