Пра тое, як я... [13 несур'ёзных апавяданняў] [Леанід Дранько-Майсюк] (fb2) читать постранично

Леанід Дранько-Майсюк ПРА ТОЕ, ЯК Я...

13 несур'ёзных апавяданняў

Падрыхтаванае на падставе: Леанід Дранько-Майсюк, Пра тое, як я...: 13 несур'ёзных апавяданняў. — Мінск: Мастацкая літаратура, 1992.— 109 с.

Рэдактар: Рыгор Барадулін

© OCR: Камунікат.org, 2010

© Інтэрнэт-версія: Камунікат.org, 2010

Пра тое, як я забароненую літаратуру чытаў

Усё, што чытаць ні даводзіцца,— уголас чытаю. Так лепей мае шары і паўшаркі ўсмоктваюць рэчывы спажыўныя інтэлекту чужога. Чытаць уголас нават выгодна — усё адно як у сябе на кухні размаўляеш з некім, а частаваць таго, некага, не трэба. Верце майму вопыту акулярнаму — усё дазволенае і ўсё забароненае ўголас добра чытаецца.

Задзярыце голаў на мой паверх высокі. Усе вокны патушаныя, а маё на кухні, як памідор пераспелы,— чытаю і на гадзіннік не гляджу. А ў вакно толькі тады ўлуплюся, калі ў фортачку плюнуць захочацца.

Плюну гэта я, парадуюся, як ляціць маё плюнутае ўніз,— проста на святло ліхтара філармоннае, і зноў за чытанне хапаюся. Ляпаю языком няўтомным, то ў адну сківіцу таўку, то ў другую. Не маўчу — уголас чытаю.

I вось неяк, вечарам чыхірным, калі дачытаў не што-небудзь, а літаратуру забароненую і, храбуснуўшы ўсімі касцякамі анатомнымі, пацягнуўся губамі прымоўклымі да фортачкі чыстае, каб запусціць плевача паэтычнага, гэта значыць, каб адпачыць з пырскам, і такі запусціў, і мой плявач паэтычны паляцеў у бязносую морду ліхтаровую,— у тое ж імгненне самае з-пад вакна майго машына ад'ехала: жоўтая, з антэнай на дашку і лямпай сіняю, амаль такою, якой грэюць вушы застуджаныя.

I хіба цяжка здагадацца інтэлігенту местачковаму — што гэта за машына такая?

Цопнуліся мае шары аб паўшаркі і далі інфармацыю — на дашку антэна! — мяне запісвалі!

Маё чытанне забароненае на круг наматалі!

I ад гэтай думкі аракульскай брыдка ў роце зрабілася, быццам мяне ўжо напаілі каля нараў з пагнутай кварты алюмініевай кафейным напіткам «Дружба». Да дзвярэй нават пацягнула — ці не звоняць ужо?

Не, я не з пакалення паслухмянага, бухарынскага, каб чакаць, палец смокчучы, ды яшчэ самому дзверы адчыняць, каб пасля ў атачэнні Шынялёў маўклівых, носам хлюпнуўшы, мінорна выдыхнуць у прыспанае вуха жончына: «Дарагая, гэта нейкая памылка. Будзь спакойная, я вярнуся хутка».

Усяго начытаўшыся па завязкі самыя, я ўжо ведаю, што адтуль, куды завязуць на сваім транспарце Шынялі маўклівыя, дваццаць параў ботаў не знасіўшы,— не вернешся. Хоць у гэтым трэба жыць вопытам пакалення паслухмянага...

Дык калі ж яны па мяне прыйдуць? Праз гадзіну, дзве?

Там, у сябе, яны павінны яшчэ раз праслухаць плёнку. Гэта як закон. Трэба ж выявіць узровень забароненасці. Значыць, хвілін дваццаць будуць слухаць. А раптам яны не разумеюць па-беларуску? I перакладчыка пад рукой не будзе, які б мог адразу растлумачыць, што «курыць» і «паліць», «сімвал» і «сымбаль», «крэсла» і «фатэль» — адное і тое ж, га? Пакуль знойдуць нейкага там выпускніка філфакаўскага і пакуль той небарака вочы разлупіць (на вуліцы ж ноч) і, учытаўшыся ці, дакладней кажучы, услухаўшыся ўгэтыя нязвыклыя для вуха «філязофіі» і «клясы», нарэшце перакладзе,— пройдзе добрая гадзіна. А то й болей.

Далей Шынялі зробяць даклад высокаму Шынялю, а той яшчэ вышэйшаму. Ізноў гадзіна, не менш. I без пракурорскага дазволу сярод ночы не пасунуцца. Патрэбна ж санкцыя. Не, калі прыйдуць, то толькі раніцай — не раней. А за гэты час можна ад любога дзёгцю адшкрэбціся.

За гэты час я й сапраўды ад дзёгцю адшкрэбся — забароненую літаратуру выкінуў. I апошні «Огонёк» таксама. Ці мала якая раніца ў краіну прыйдзе? Вось так звязаў усё ў адзін пук, спусціўся ў двор і шпурлянуў у кантэйнер. За горадам, на сметніку, няхай той чытае, каго не запісваюць.

Раніцай пра ўсё расказаў жонцы.

Нічога, суцешыла мяне жонка, магнітная плёнка яшчэ не доказ злачынства.

Мы выпілі кавы і выйшлі з дому. Яна на сваю працу, я — на сваю.

На рабоце мяне спыталі (вядома, шэптам) — ну як, прачытаў? Чытаю, адказаў я таксама шэптам. Чытай, падбадзёрылі мяне, і перадай другому. Моўчкі, аднымі толькі вачыма, я адказаў, што гэтак і зраблю.

Вечарам у двары мяне перастрэў грузчык з гастранома. Калі ён дурань, то не зусім — так, толькі дурнаваты, але з біяграфіяй. Казалі, што ў гады маладыя ён па вярхах палётаў, у пітве ніжэй за каньяк не апускаўся, а цяпер накруціў яго лёс на шпулю дэмакратычную. Тым не менш не забываў ён сваё высокае мінулае і да кожнага звяртаўся аднолькава і на «вы»... Вы, пралетарыяты-дэмакраты, не абыдзіце былога арыстакрацюгу савецкага, праявіце салідарнасць, памажыце рублём...

Салідарнасць праяўлялі і рублём памагалі. Але не толькі на дурніцу ён выцягваў грошы з пралетарыяцка-дэмакратычных кашалькоў. Час ад часу грузчык ператвараўся ў кааператара-анучніка і прапаноўваў сёе-тое ў яго купіць. Напрыклад, слоік трохлітровы, украдзены ў гастраноме, старое крэсла разлезлае ці звязку часопісаў пазалеташніх, знойдзеных